Μεγάλες Προσωπικότητες στο Σκάκι – Τιγκράν Πετροσιάν

Ο Τιγκράν Βαρτάνοβιτς Πετροσιάν ( 17 Ιουνίου 1929 – 13 Αυγούστου 1984) γεννήθηκε στο χωριό Μούλκι της περιοχής Αραγκατσότν της Αρμενίας και ήταν ο ένατος παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι.

Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Τιφλίδα (Τμπίλισι) της Γεωργίας. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Μόσχα. Η πρώτη του επαφή με το σκάκι έγινε όταν ήταν οκτώ ετών. Η οικογένειά του ήταν φτωχή και οι γονείς του πέθαναν την εποχή του πολέμου. Έτσι στα 16 του χρειάσθηκε να εργαστεί για να ζήσει τα υπόλοιπα μέλη της. Το 1946 εγκαταστάθηκε στο Ερεβάν και κέρδισε το πρωτάθλημα της Αρμενίας. Το ίδιο και το 1948.Α ποφασιστικής σημασίας για την εξέλιξή του ως σκακιστή ήταν η μετακίνησή του στη Μόσχα το 1949, οπότε και άρχισε να παίζει και να κερδίζει σε διάφορα σκακιστικά τουρνουά. Μετά το ορμητικό ξεκίνημα οι επιδόσεις του σταθεροποιούνται.

Το 1963 ο Πετροσιάν κέρδισε τον Παγκόσμιο Πρωταθλητή Μιχαήλ Μποτβίννικ 12,5–9,5 και κατέκτησε τον παγκόσμιο τίτλο. Μέχρι την 14η παρτίδα συμβάδιζαν στο σκορ. Στις τελευταίες 8 παρτίδες ο αρμένιος διεκδικητής σημείωσε 3 νίκες και 5 ισοπαλίες. Χαρακτηριστική, της παραδοχής της ήττας για τον Μποτβίνικ, ήταν η 22η παρτίδα, στην οποία συμφωνήθηκε η ισοπαλία, μόλις, στην 10η κίνηση. Το υπομονετικό και αμυντικό του στυλ ήταν αρκετό για να καταβάλει τον Μποτβίννικ  μία και μοναδική παρακινδυνευμένη κίνηση του τελευταίου ήταν αρκετή να την εκμεταλλευτεί ο Πετροσιάν και να τον νικήσει. Για την επιτυχία του θα αποδώσει τα εύσημα στον βοηθό και προπονητή του Μπολεσλάβσκι. Κάποιο ρόλο έπαιξε και η διαφορά ηλικίας, αφού ήταν 18 χρόνια μικρότερος από τον 52χρονο πια αντίπαλό του.

Ο Πετροσιάν υπερασπίστηκε τον τίτλο του το 1966 νικώντας τον Μπόρις Σπάσκυ 12,5–11,5, αλλά το 1969 ο Σπάσκυ “πήρε το αίμα του πίσω” νικώντας 12,5–10,5 και κερδίζοντας τον τίτλο. Οι επικριτές του τον κατηγορούν για πολύ επιφυλακτικό παιχνίδι και ροπή στις ισοπαλίες. Αυτό όμως είναι το προσόν του αφού δεν χάνει σχεδόν ποτέ. Συχνά δεν δίσταζε να οπισθοχωρήσει τα κομμάτια του σε φαινομενικά παθητικές θέσεις και να αφήσει τον αντίπαλο να επιτεθεί, μόνο και μόνο γιατί προέβλεπε κάποιον τρόπο να αναχαιτίσει τη δράση του και να αναλάβει μετά την πρωτοβουλία. Όπως η παρτίδα Όλαφσον – Πετροσιάν 1961.

Το 1968 παρουσιάζει στο πανεπιστήμιο την διατριβή του «Η λογική του Σκακιού» και παίρνει το πτυχίο του στην φιλοσοφία. Η σκακιστική του ανάπτυξη επηρεάσθηκε από του Καπαμπλάνκα και Νίμτσοβιτς, ιδίως τις ιδέες του τελευταίου για την προφύλαξη. Ο Πετροσιάν προτιμούσε ήσυχες μη δεσμεύτηκες κινήσεις, που του επέτρεπαν να κρατά ανοιχτές τις δυνατότητες και να χτυπά την κατάλληλη στιγμή. Το προσεκτικό παιχνίδι του μπορεί να μην άρεσε και να μην εκτιμήθηκε αρκετά την εποχή του, όμως έχει σημαντικές αρετές.

Εκτός από την άψογη τεχνική στο φινάλε, βασικό προσόν ήταν ο ευέλικτος, αντιδογματικός χειρισμός του χώρου. Σε πολλές παρτίδες παραχωρούσε την υπεροχή χώρου, για να δείξει μετά ότι δεν είχε πραγματικούς στόχους και ότι μπορούσε να εκμεταλλευθεί τα κενά στον έλεγχό του. Έτσι ανέδειξε τις εξαιρέσεις όπου η υπεροχή χώρου αποβαίνει μειονέκτημα, όπως είχε κάνει ο Ταλ με το υλικό. Ορισμένοι ερευνητές αποδίδουν την άνεση του Πετροσιάν σε στενότητα χώρου στα βιώματα της παιδικής του ηλικίας, όταν ζούσε σε πολύ μικρό σπίτι.Ο Πετροσιάν μπορούσε να παίζει έξοχες επιθετικές παρτίδες, όπου ο τόνος δίνονταν όχι από τις θεαματικές θυσίες, όσο από τις κρυφές απειλές.
Ο Τιγκράν Πετροσιάν, θεωρείται από ολόκληρο τον σκακιστικό κόσμο ως ο απόλυτος μαιτρ της άμυνας. Το στυλ ήταν υπερσυντηρητικό. Είχε την ικανότητα να οσμίζεται τον κίνδυνο πολύ πριν αυτός υπάρξει. Ο Πολουγκαέφσκυ έλεγε ότι “πιο εύκολο ήταν να κερδίσεις το πρωτάθλημα της Σοβιετικής Ένωσης παρά μια παρτίδα εναντίον του Πετροσιάν”.
Στη θεωρία ανοιγμάτων είχε μεγάλη συμβολή. Πασίγνωστο είναι το Σύστημα Πετροσιάν στην Ινδική άμυνα του Βασιλιά. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως παγκόσμιος πρωταθλητής, εξέδωσε το γνωστό περιοδικό “64” για τους αναγνώστες ολόκληρης της Σοβιετικής Ένωσης
O Κασπάροβ μάλιστα είχε κάποτε δηλώσει: «εκπλήρωσε ένα είδος τέχνης στο να δημιουργεί αρμονικές θέσεις γεμάτες ζωή όπου η φαινομενική απουσία δυναμισμού αντισταθμίζεται από την τεράστια εσωτερική ενέργεια»