Ζουν οι Σκακιστές περισσότερο;

Ένα θέμα το οποίο απασχολεί την επιστημονική κοινότητα και προφανώς ιδιαίτερα τους σκακιστές είναι το αν και κατά πόσο το σκάκι επιβραδύνει την διαδικασία της γήρανσης. Μια Αυστραλιανή πρόσφατη μελέτη αποδεικνύει ότι οι GM του αθλήματος έχουν αυξημένο προσδόκιμο έως και 14 έτη!

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο μεγάλος Βίκτορ Κορντσόι (1931-2016). Ο άλλωτε δις παγκόσμιος Πρωταθλητής συμμετείχε σε τουρνουά πολύ υψηλού επιπέδου αλλά και σιμουλτανέ μέχρι το τέλος της ζωής του. Το παράδειγμα όμως του Κορτντσόι μπορεί να θεωρηθεί χαρακτηριστικό; Ο Φίσερ πέθανε στα 64, ο Καπαμπλάνκα στα 53 όπως και ο Αλιέχιν. Ο μανιώδης καπνιστής Τάλ στα 55! Πόσο λοιπόν αντιπροσωπευτικά είναι τα στατιστικά μεγέθη, αν δεν εξετάσουμε τον τρόπο ζωής των σκακιστών;

H μελέτη των Αυστραλών επιστημόνων ξεκίνησε με αφορμή τoν θάνατο 2 αθλητών στην Σκακιστική Ολυμπιάδα το 2014 στη Νορβηγία. Μέχρι πρόσφατα μόνο μια μελέτη είχε διεξαχθεί (το μακρινό 1969) σχετικά με το στρές και το σκάκι. Το ερώτημα ήταν εάν το επίπεδο άγχους κατά την διάρκεια των αγώνων είναι τόσο υψηλό, το οποίο εγκυμονεί τον κίνδυνο οξέως καρδιακού επεισοδίου. H απάντηση σε αυτό έχει να κάνει με το πόσο εξοικιωμένος είναι κάποιος με τη διαχείριση του άγχους ανεξαρτήτου ηλικίας.

Για τη σύγχρονη λοιπόν μελέτη τους αξιολόγησαν μια λίστα που περιελάμβανε 1208 Γκράντ Μάστερς (GM) και 15157 κατόχους Ολυμπιακών Μεταλλίων. Οι μελετητές λοιπόν συγκρίναν τους GM με τους κατόχους μεταλλίων σε Ολυμπιακούς Αγώνες για να καταλάβουν έαν η μακροζωία συνδέεται με τους μυς ή με τον εγκέφαλο. Καθώς όμως αυτή η έρευνα στηρίχθηκε σε στατιστικά δεδομένα και όχι σε συνεντεύξεις και νέες μελέτες, το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Οι αθλητές που έχουν έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα, έχουν αυξημένο προσδόκιμο ζωής, όπως ακριβώς και οι αθλητές υψηλών επιδόσεων.

Τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι και οι δύο ομάδες έμφανίζουν παρόμοια χαρακτηριστικά! Πως συμβαίνει όμως αυτό;

Αν και πολύς κόσμος θεωρεί τους σκακιστές ως νωχελικούς ανθρώπους που κατά κύριο λόγο ακολουθούν καθιστική ζωή, δεν είναι έτσι. Ιδιαίτερα σε κορυφαίο επίπεδο αποδεικνύεται ότι οι σκακιστές αθλούνται πολύ παραπάνω από τον μέσο όρο του γενικού πληθυσμού.

Τα αποτέλεσματα της μελέτης, αν και δίνουν αυξημένο προσδόκιμο έως και 14 έτη για τους GM σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, είναι βασισμένα σε αθλητές με υψηλότερο του μέσου όρου εισόδημα, υγιέστερο τρόπο ζωής και καλύτερη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Είναι επίσης γνωστό ότι τα παιχνίδια, όπως το σκάκι, μειώνουν τις πιθανότητες να νοσήσουμε με άνοια , μια από τις κύριες αιτίες θανάτου στις μέρες μας. Αν και γενικά θεωρείται ότι η ευφυΐα συνδέεται με την μακροζωία, έχει αποδειχθεί ότι το υψηλό IQ και η ικανότητα κάποιου σε παιχνίδια, όπως το σκάκι, δεν  είναι απαραίτητα συνδεδεμένα.

Πολλές μελέτες έχουν αποτύχει να αποδείξουν ότι η ανωτερότητα των κορυφαίων GM συνδέεται με δεξιότητες, όπως η επιλεκτική προσοχή, η αυτοκυριαρχία, η γνωστική λειτουργία, η σύνθετη σκέψη και η απομνημόνευση.

Η μελέτη λοιπόν συμπεραίνει ότι αυξημένο προσδόκιμο ζωής έχει να κάνει – ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη – με την καλύτερη οικονομική και κοινωνική θέση των GM σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό και όχι με τον υψηλό δείκτη νοημοσύνης ή τις αυξημένες πνευματικές ικανότητες.